༄༅། །ཚེས་བཅུའི་ཕན་ཡོན་གསོལ་འདེབས་བཞུགས་སོ། །
蓮師聖日（藏曆初十）之饒益功德祈請文 

སངས་རྒྱས་གཉིས་པ་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ལ་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་ཕྱག་འཚལ་ཞིང་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ། །
至尊上師繼佛皈命禮

སྐལ་བཟང་འདིར་བྱོན་སངས་རྒྱས་སྟོང་རྩ་ཀུན། །
與諸賢劫降世正等覺

སྤངས་རྟོགས་མཉམ་ཞིང་འགྲོ་ལ་ཐུགས་བརྩེ་ཡང༌། །
斷證無別慈愛眾有情

གངས་རི་ཁྲོད་འདིར་ཁྱོད་དང་མཚུངས་པ་ཡི། །
雪山城中恩德似汝般

བཀའ་དྲིན་བརྗོད་དུ་མེད་པར་བསམས་ཀྱིན་དད། །
無得言說思故生淨信

ཁ་བ་ཅན་འདིར་ལག་ན་པདྨོ་ཡིས། །
於此雪域佛陀親授記

གདུལ་བྱར་རྒྱལ་བའི་ལུང་བསྟན་མཛད་པའི་དོན། །
執蓮尊者調化之因故

མེས་དབོན་གསུམ་དང་ཨོ་རྒྱན་ཆེན་པོ་ཡིས། །
所造傳記他處無得見

མཛད་པའི་རྣམ་ཐར་ལས་གཞན་དམིགས་སུ་མེད། །
祖孫三尊及與蓮花生

གུ་རུ་ང་སྒོམ་ང་སྒྲུབས་ང་རྗེས་སྙོགས། །
蓮師頌曰:觀修追隨吾

ང་མཐོང་སངས་རྒྱས་ཀུན་མཐོང་ང་ཉིད་ནི། །
親見吾相即同見諸佛

བདེ་གཤེགས་འདུས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པས། །
吾性乃善逝總集體性

ཚེས་བཅུ་བྱུང་རེས་བོད་དུ་འབྱོན་ཞེས་གསུངས། །
每逢初十返藏加持故

དེ་ཕྱིར་རྣམ་ཐར་དྲན་པས་གསོལ་བ་འདེབས། །
思憶蓮師傳記虔祈請

ཧོར་ཟླ་དྲུག་པའི་ཚེས་བཅུའི་ཉི་ཤར་ལ། །
藏曆六月初十日出際

དྷ་ན་ཀོ་ཤ་པདྨའི་སྦུབས་ལ་བྱོན། །
達那固夏蓮苞中降生

རྒྱལ་ཟླར་ཨིནྡྲ་བྷོ་དྷའི་སྤྱན་དྲངས་ཏེ། །
十二月中因扎王迎請

རྒྱལ་བུར་མངའ་གསོལ་རྡོ་རྗེའི་ལམ་མཆོག་བརྙེས། །
晉位太子修金剛勝道

མཆུ་ཟླར་རྒྱལ་སྲིད་སྤངས་ནས་བསིལ་ཚལ་དུ། །
正月棄位入清涼寒林

བརྟུལ་ཞུགས་སྤྱོད་པས་མཁའ་འགྲོ་དབང་དུ་བསྡུས། །
修持禁行降服諸空行

དབོ་ཟླར་བསྟན་ལ་རིམ་བཞིན་བཀྲི་བའི་སླད། །
二月引導教法次第故

སློབ་དཔོན་པྲ་བྷ་ཧསྟིར་རབ་ཏུ་བྱུང༌། །
阿難座下示現出家相

ནག་ཟླར་ཟ་ཧོར་རྒྱལ་པོས་གསོན་བསྲེགས་ཚེ། །
三月薩霍爾王活焚際

མེ་ཡང་ཆུར་བསྒྱུར་སུམ་རྩེན་ལྷ་ཡིས་བསྟོད། །
三天諸神澆滅並稱揚

ས་ཟླར་ཨོ་རྒྱན་རྒྱལ་པོས་ཡབ་ཡུམ་གཉིས། །
四月鄔金法王父母尊

ལྷན་ཅིག་མེར་བསྲེགས་ལོག་སྲེད་ཅན་དག་ཀྱང༌། །
齊遭火焚於此邪欲者

རང་དབང་མེད་པར་དད་པའི་གནས་ལ་བཀོད། །
無自主眾安置於信地

སྣྲོན་ཟླར་ལྷོ་ཕྱོགས་མཐར་སྐྱེས་རྒྱལ་ཁམས་སུ། །
五月南方邊地國域中

བསྟན་ལ་འཁུ་བའི་མུ་སྟེགས་ཐོག་གིས་བསྒྲལ། །
誅殺損害教法之外道

གྲོ་བཞིན་ཟླ་བར་མཐའ་འཁོབ་ཟངས་གླིང་དུ། །
七月邊鄙赤銅洲惡王

མུ་སྟེགས་རྒྱལ་པོས་ཟངས་ཆེན་ཁ་སྦྱོར་ནང༌། །
置於密合銅器拋河中

བཅུག་ནས་ཆུ་ཀླུང་བསྐྱུར་ཀྱང་རྫུ་འཕྲུལ་གྱིས། །
示現神變行走虛空時

ནམ་མཁར་གཤེགས་པའི་མོད་ལ་ཆུ་ཀླུང་ཡང༌། །
江河逆流而上並摧毀

གྱེན་ལྡོག་སྡིག་སྤྱོད་རྒྱལ་པོའི་གནས་འཇིགས་ལ། །
外道君王宮殿令攝服

ཉེ་བས་སྤ་བཀོང་བཟོད་གསོལ་སྐྱབས་སུ་བསྟེན། །
懇求寬恕頂禮鹹依止

ཁྲུམས་ཟླར་མུ་སྟེགས་ངན་པའི་ཟས་དུག་གིས། །
八月外道雖欲以毒藥

བཀྲོངས་པར་སེམས་ཀྱང་གནོད་པ་མེད་ཀྱི་སྟེང༌། །
弑殺不成示現無損害

གཟི་མདངས་ལྷག་པར་རྒྱས་པའི་ངང་ཚུལ་བསྟན། །
增長更顯威耀之本性

ཐ་སྐར་ཟླ་ལ་ཡང་ལེ་ཤོད་དུ་ཕེབས། །
九月前往洋列秀地區

བལ་བོད་གཉིས་ཀའི་ལྷ་འདྲེས་མཐོ་མཚམས་ཀྱང༌། །
尼藏二地鬼神阻擾之

རྡོ་རྗེ་གཞོན་ནུའི་སྐུར་བཞེངས་དམ་ལ་བཞག །
化現金剛童子作調伏

སྨིན་དྲུག་ཟླ་བར་བོད་ཡུལ་དབུས་སུ་བྱོན། །
十月前往西藏之內地
　　
ཧས་པོ་རི་རྩེར་ལྷ་སྲིན་དམ་ལ་བཞག །
海波山頂降服諸鬼神

རྒྱལ་བསྟན་བོད་དུ་དར་བ་ཁྱོད་གཅིག་པུའི། །
于藏豎立國教唯汝恩

དྲིན་ལ་གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་བསམ་ཀྱིན་དད། །
不憑他力思故生淨信

མགོ་ཟླར་སྲིན་ཡུལ་གཤེགས་པ་ལ་དགོངས་ནས། །
十一月中欲往羅刹洲

མཆིམས་ཕུར་ཡོན་མཆོད་བཀའ་བགྲོས་བོད་ཡུལ་ཀུན། །
欽普施福政要諸藏地

གཏེར་གྱིས་གཏམས་པའི་སྟ་གོན་དང་འབྲེལ་བར། །
埋藏伏藏富盈前行之

གཞི་བདག་དབང་བསྡུས་གཏེར་གྱི་གཉེར་བྱང་གཏད། །
關聯地只降伏並囑咐

དེ་ཕྱིར་བྱུང་ངོ་ཅོག་གི་ཚེས་བཅུ་རྣམས། །
由此因故上述諸初十

ཁྱོད་ཀྱིས་མཛད་པ་ཕྲིན་ལས་དུས་ཆེན་དང༌། །
乃汝廣行事業節慶和

མ་དང་མཁའ་འགྲོ་འདུ་བའི་སྐབས་ཡིན་པས། །
佛母及與空行聚會日

ནང་དུ་རྡོ་རྗེའི་ལུས་ལ་རྩ་ཐིག་རླུང༌། །
內為金剛身脈風明點

འདུ་བ་ངོ་མཚར་ཅན་གྱི་རྟེན་འབྲེལ་ལས། །
和合甚為奇妙之緣起

རྣམ་བཞིའི་ཕྲིན་ལས་ཀུན་ལ་དབང་འབྱོར་ཞིང༌། །
四種事業悉皆獲自在

ཆར་ཆུ་འབེབས་ཤིང་མི་ཕྱུགས་ནད་རིམས་ཞི། །
甘霖充盈人畜災病息

སད་སེར་དབུལ་ཕོངས་དམག་འཁྲུགས་གོད་ཁ་སོགས། །
雹旱貧窮戰爭衰損等

འཇིག་རྟེན་དུས་ཀྱི་རྒུད་པ་ཇི་སྙེད་ཀུན། །
諸等一切世間時衰敗

ཚེས་བཅུའི་དུས་མཆོད་བཟུང་ནས་གསོལ་འདེབས་ན། །
于何初十供日虔祈請

བྱིན་རླབས་ཁོ་ནས་ཞི་བ་མངོན་སུམ་ཕྱིར། །
定依加持息滅不虛故

ཞལ་བཞེས་དུས་ལ་བབ་པོ་ཐུགས་རྗེས་གཟིགས། །
承諾盡于恒時悲眼視

བོད་འབངས་བསམ་ཡོད་ཐམས་ཅད་ཁྱོད་ལ་དད། །
一切俱思藏民敬信汝

བསམ་མེད་དྲིན་ཆེན་ཕ་མ་དག་ལ་ཡང༌། །
未思俱恩父母之眾生

འཁུ་བར་བྱེད་ན་ཁྱེད་ཀྱི་ཐུགས་རྗེ་ལ། །
雖作損惱以汝大慈悲

ཉེ་རིང་མ་མཆིས་ཐུགས་དམ་རྒྱུད་བསྐུལ་ལོ། །
遠近無別誓言住心續

བོད་འབངས་ནམ་ཡང་ཡལ་བར་མི་འདོར་བའི། །
無論隱逝亦不棄藏民

ཞལ་བཞེས་དུས་ལ་བབ་པོ་ཐུགས་རྗེས་གཟིགས། །
承諾盡于恒時悲眼視

བསམ་དོན་ཡིད་བཞིན་འགྲུབ་པར་བྱིན་གྱིས་རློབས། །
所願如意成就祈加持

ཞེས་པའང་བསམ་ཡས་པ་རབ་བྱུང་དབྱངས་ཡིག་དང་པོའི་མིང་ཅན་གྱིས་ངོར༌། ༧རིག་འཛིན་འཇིགས་མེད་གླིང་པས་སོ། །
此乃所思離俗之持明吉美林巴造

#仙道贵生# 【太上老君十四字养生诀释义】这幅联语刻在古楼观说经台老子祠大门的《道德经》碑石之侧。上联右上角标明‘太上老君作’。其中有七个字《康熙字典》中收有其余辞书都无从查考。但根据道士相传，上联读作‘玉炉烧炼延年药’，下联读作‘正道行修益寿丹”，属道家关于养生修炼的联语。兹按照字的构造，结合道家修养丹法，试作探讨释义如下：

玉

字义：此字是珍贵之意。家有珍贝为宝，天有日、月、星三光为宝，人有精、气、神三品为宝。相传老君对修炼丹法，以及宇宙自然之道有所研究，故造作此字。会意身内有宝，珍贵如玉。常人因凡情萦扰，恣情纵欲，而不能常保。故《道德经》第七十五章中说：‘民之轻死，以其求生之厚’。意即为人生由于有分外贪求，造成烦恼妄想，不觉轻失珍宝，以致疾病天亡。故老君造此字教人固守三宝，恬淡世情，积精累气，以求长生。

炉

字义：是冶炼的器具。道家的养生炼丹有两种：采外药(草、木、山石、银、砂)，安炉立鼎，以柴薪烧炼者为外丹，而此字是指炼内丹而言。从字的构成应理解为：以人身固有的精、气、神，经过阴阳交会的作用，就可以炼就养生的真丹，即内丹。

道家《丹经·悟真篇》开头就写道：‘先把乾坤为鼎器，次搏乌兔药来烹’。人身如一小乾坤，既有炼丹的鼎器，也有炼丹的元素。身丹字反映了道家关于修养的基本方法。

烧

字义：按张道忠注释：一、内、火。一者，坎也，为水也，内者，是身内有水、有火也。不烧柴薪，用自己身内水火，自烧炼去顽矿，要其靖正，丹砂烧炼自身心性，不能散失，得成大药，便得长生不老之术也。这个解释，与道家修炼丹法经义亦相符合。一者取其天一生水之意，比之时令，四季冬在尾，每逢冬至节到，寒冷至极，在天干为壬癸，在地支为亥子，在卦为坎，在四方为正北。按老君太极图意，阴极生阳，故曰’冬至一阳生’。四时运行，阴极生阳。水者万物之所伏生，喻人身亦有阴极生阳之理。所以每逢半夜子时，寝寐静极，真阳冲动，肾水沸腾，岂不是天一生水么?

炼

字义：此字由‘木’、‘石’、‘士’组成。按道家阴阳五行的说法，木能生火，所以木是火源，石系金属，金能生水，所以金是水源。道家《丹经》中说：‘木为火之元神，金为水之元精。土能簇五行’。

道家把物质中的金、术，水，火、土，喻人的肺、肝、肾、心、脾。金、木、水、火，在四季各有旺、相、休、囚的不同变化。只有土属中央，旺于四季。金、木、水、火皆依于土。所以说。土能生万物’。道家《丹经》又称土为‘土斧’、‘媒聘’、‘黄婆’，意思是用人的心意来招摄人身内的水火，使之归源，去其糟粕，取其精华(元神、元精)。只有经过这样的提炼，真炁(气)才能正常运转。

延

字义：这个字由‘心’、‘命’两字组成。它含有延长寿命的意思。道家认为只有性(心)命双修才能延年益寿。所以《丹经》中说：‘只知修性不知命，这是修行第一病’。

修性就是修养心神，宁心静虑，使万念俱空，心旷神怡。修命指的是修炼精气，慎房事、戒淫欲，求得精满气足。又因为人的心神和精气有紧密的联系，如果心神不宁，精气必然耗损，损之又损，寿命定会短促。

年

字义：此字是由‘千’、‘万’两字组成。隐含依法修炼能够达到长寿无极的意思。所以宋玉《高唐赋》有‘九窍通郁，精神察滞，延年益寿千万岁’之句。《宋书?乐志三》云：‘今日乐相乐，延年万岁期’。《庄子?在宥》载，广成子对轩辕黄帝讲养生之道时说：‘天地有官，阴阳有藏，慎守汝身，物将自壮，我守其一，以处其和，故我修身千二百岁矣，吾形未尝衰’。‘千万’意喻长久，人如能依照老君养生之法，久持不懈地修养，就能身强体健，延长寿命。

药

字义：此字由‘自’、‘家’，‘水’三字组成。这个药就是内丹的元素。道家经典《玉皇心印经》中说：上药三品，神与气、精。

自、家、水者，即人体内之精液，为三品上药之源泉，故道家《丹经?悟真篇》中又说：‘人人本有长生药，只是迷途枉自抛，甘露降时天地合，黄芽生处坎离交。’药人不分贤愚，自家皆具有，只是常人因房事不慎，淫欲过度，以致‘药’源枯竭，多痍寿夭。因此，修炼家把清心寡欲、筑基、炼精，作为养生最根本的功夫。

正

字义：张道忠注：‘一，止、主、月，正者真也，一并止为正，主者注也，注月为青，青者东方之色也，五方之首，四正之初也，人能行真正不染邪曲者为仙之本也。’张道忠的这个解释，意义还比较隐晦。按此字的组成及含意，与上联的玉字相对仗。上联的玉字是明示人知身内有精、气、神三宝，固守勿失，下联的正字，它是指人外行纯一，止于正大光明，不染邪曲，以此作为修德之本。所以它有道与德、内与外的对仗意义。

‘青’，在五行为木，木为青色，在四季为春，在四方为东，属万物生气一方。又春为一岁之首，草木应春而生，枝叶青葱，隐含人循道养生，就能生机旺盛，如草木逢春。

道

字义：此字由‘人’、‘道’、‘寸’组成。‘人’指人体。‘道’指宇宙万物运行的规律。‘寸’是小的长度单位，喻‘寸心’、‘方寸’，即个人的心。整个字含有道法自然之意，就是寸心不离常理，寸步不违天道。

上联的炉字喻阴阳交会之理，而傅字则是教人修炼时要顺乎人身阴阳之道，使人常处于无邪思、无妄为的清静状态。可是一般人都因世俗影响，心神躁动，胡思妄为，精神昏瞶不清，四肢忙于非为，气血循环不轨，阴阳失去调和，心神离开生理自然之道。故此字教人要清静心神，革除邪思妄为．循道而行，返朴归真。

行

字义：此字由‘人’、‘法’、‘心’组成。‘人’还是指人体。‘法’是师法的意思。‘心’指人的心性而言。道家《清静经》云：‘人心好静而欲牵之，常能遣其欲，而心自静，澄其心，而神自清’。人心本来是清静的，然而不能保持者，是因私欲章绕。此字是教人降心止念，宁心澄虑，取法自然清静之意。修养家把此意称之为还‘本来面目’。又《阴符经》云：‘心生于物，死于物’。《定观经》云：’唯灭动心。不灭照心，但凝空心，不凝住心，有事无事，常若无心，处静处喧，其志为一’。《大洞经》云：‘静之为性，心在其中矣，动之为心，性在其中矣，心生性灭，心灭性现，如空无象，湛然圆满’。《道德经》第十九章云：‘见素抱少私寡欲’。以上讲的都是绝去私欲，养我常清之心。

修

字义：此字由‘至’、‘成’两字合成。‘至’是达到的意思，‘成’是成功的意思。整个字喻有坚持不懈的意志和决心。以上各字已说明人身精、气、神的珍贵，阴阳交会的至理，心、肾，即水、火的妙用。如能遵循自然之道，久持不懈，诚心修炼，就一定能够成功。故道教《玉皇心印经》说：‘回风混合，百日功灵’。其意就是收视返听，经百日即可见修炼之效。

益

字义：此字由‘水’、‘天’、‘井’、组成。张道忠注：‘益者添也，满也，是天井中有水也。长满不缺为湃也。这是指人口中津液如天井之水，故人口中有水即活，七日口中无水即死，若人能津液常嚥之，可得虚其心，实其腹，便是长生之根本也’。此解释基本符合老君修炼之法。所谓‘天’、‘井’、‘水’者，是指人用功到虚极静笃时，阴阳交会，心平气和，只觉口内上腭有分外香甜的津液，自然由上降下，滋润百骸。

寿

字义：此字由‘在’、‘八’、’内’三字组成。”人”指道家的所谓真身(修养家称内产婴儿)。‘内’是指人身内的精，气、神就凝聚成一种结晶物。放道教《丹经?参同契》说金丹长成以后的形态是。类如鸡子，黑白相扶，纵广一寸，以为始初，四肢五脏，筋骨乃俱，弥历十月，脱出其胞，骨弱可卷，肉滑若饴’。因它类若鸡子，所以便叫丹，又因为它长成以后，和婴儿一样，所以又叫做。婴儿’。但这时的丹在人身内，还没有成熟，似妇妊娠，尚未分娩，所以是‘在’‘人’‘内’即倩字。如果人身内成就此丹，便可长寿在望。

丹

字义：此字由‘九’、‘真’组成。‘九’喻炼功长久，‘真’是真实之意。此字古字汇中虽无从考据，但含义并不怪异，如泡制中药就有‘九蒸九晒’之说。这和修炼家所说修炼功成时，‘九转成丹’，大意相同。所以道教《丹经》中说‘三千功满’。所谓‘三千’就是三千天，将近九年。这里的‘九’，不能理解为绝对的九次或九年，确切地说，‘九’就是‘久’的谐音，隐喻长久不断修炼。比如炼金，次数愈多，纯度愈高。‘炼丹’也必须是久修久炼，真丹才能炼就。

人们知道，道家的养生修炼，是为了清心寡欲，凝神静虑，保持血气调和，从而达到防病祛病，使生命延长到应有极度，避免夭寿的目的。道家把养生修炼叫做‘炼丹’。丹有内外之分。简言之，内丹就是自身的修炼，外丹就是经过提炼的药物，服之可以保健。但最根本最重要的是自身的修炼。用科学的语言说，自身的修炼是延年益寿的内因，是根据；服用保健药物是延年益寿的外因，是条件。外因通过内因而起作用。故道家把自身的修炼放在养生的第一位。

这幅联语概括了道家养生进行自身修炼的基本内容。上联：‘玉炉烧炼延年药’，意思就是，‘延年药’这个对于人来说最宝贵的东西，不须外求，自身就有原料，就有最好韵冶炼炉，可以烧炼出来。意义既深刻又易懂，一语道破了道家修炼的奥秘。下联：‘正道行修益寿丹’。‘益寿丹’与上联的‘延年药’意思基本相同。‘道’是方法，也可作‘规律’解。 ‘正’是区别词，与。邪’对立。‘正道’就是正常的方法或固有的规律。“行修’含有下苦功夫修炼的意思。这一联的意义，就是按正常的方法下苦功夫修炼，就能炼就益寿的真丹来。这里还须指出，上联的‘烧炼’、下联的‘行修’是这幅联语的关键所在，必须理解其重要意义。养生的道理纵有千条万条，但炼功深浅程度全在自己，因之取得的结果也是各不相同的。

文章：任法融
来源：北京白云观

#仙道贵生# 【太上老君十四字养生诀释义】这幅联语刻在古楼观说经台老子祠大门的《道德经》碑石之侧。上联右上角标明‘太上老君作’。其中有七个字《康熙字典》中收有其余辞书都无从查考。但根据道士相传，上联读作‘玉炉烧炼延年药’，下联读作‘正道行修益寿丹”，属道家关于养生修炼的联语。兹按照字的构造，结合道家修养丹法，试作探讨释义如下：

玉

字义：此字是珍贵之意。家有珍贝为宝，天有日、月、星三光为宝，人有精、气、神三品为宝。相传老君对修炼丹法，以及宇宙自然之道有所研究，故造作此字。会意身内有宝，珍贵如玉。常人因凡情萦扰，恣情纵欲，而不能常保。故《道德经》第七十五章中说：‘民之轻死，以其求生之厚’。意即为人生由于有分外贪求，造成烦恼妄想，不觉轻失珍宝，以致疾病天亡。故老君造此字教人固守三宝，恬淡世情，积精累气，以求长生。

炉

字义：是冶炼的器具。道家的养生炼丹有两种：采外药(草、木、山石、银、砂)，安炉立鼎，以柴薪烧炼者为外丹，而此字是指炼内丹而言。从字的构成应理解为：以人身固有的精、气、神，经过阴阳交会的作用，就可以炼就养生的真丹，即内丹。

道家《丹经·悟真篇》开头就写道：‘先把乾坤为鼎器，次搏乌兔药来烹’。人身如一小乾坤，既有炼丹的鼎器，也有炼丹的元素。身丹字反映了道家关于修养的基本方法。

烧

字义：按张道忠注释：一、内、火。一者，坎也，为水也，内者，是身内有水、有火也。不烧柴薪，用自己身内水火，自烧炼去顽矿，要其靖正，丹砂烧炼自身心性，不能散失，得成大药，便得长生不老之术也。这个解释，与道家修炼丹法经义亦相符合。一者取其天一生水之意，比之时令，四季冬在尾，每逢冬至节到，寒冷至极，在天干为壬癸，在地支为亥子，在卦为坎，在四方为正北。按老君太极图意，阴极生阳，故曰’冬至一阳生’。四时运行，阴极生阳。水者万物之所伏生，喻人身亦有阴极生阳之理。所以每逢半夜子时，寝寐静极，真阳冲动，肾水沸腾，岂不是天一生水么?

炼

字义：此字由‘木’、‘石’、‘士’组成。按道家阴阳五行的说法，木能生火，所以木是火源，石系金属，金能生水，所以金是水源。道家《丹经》中说：‘木为火之元神，金为水之元精。土能簇五行’。

道家把物质中的金、术，水，火、土，喻人的肺、肝、肾、心、脾。金、木、水、火，在四季各有旺、相、休、囚的不同变化。只有土属中央，旺于四季。金、木、水、火皆依于土。所以说。土能生万物’。道家《丹经》又称土为‘土斧’、‘媒聘’、‘黄婆’，意思是用人的心意来招摄人身内的水火，使之归源，去其糟粕，取其精华(元神、元精)。只有经过这样的提炼，真炁(气)才能正常运转。

延

字义：这个字由‘心’、‘命’两字组成。它含有延长寿命的意思。道家认为只有性(心)命双修才能延年益寿。所以《丹经》中说：‘只知修性不知命，这是修行第一病’。

修性就是修养心神，宁心静虑，使万念俱空，心旷神怡。修命指的是修炼精气，慎房事、戒淫欲，求得精满气足。又因为人的心神和精气有紧密的联系，如果心神不宁，精气必然耗损，损之又损，寿命定会短促。

年

字义：此字是由‘千’、‘万’两字组成。隐含依法修炼能够达到长寿无极的意思。所以宋玉《高唐赋》有‘九窍通郁，精神察滞，延年益寿千万岁’之句。《宋书?乐志三》云：‘今日乐相乐，延年万岁期’。《庄子?在宥》载，广成子对轩辕黄帝讲养生之道时说：‘天地有官，阴阳有藏，慎守汝身，物将自壮，我守其一，以处其和，故我修身千二百岁矣，吾形未尝衰’。‘千万’意喻长久，人如能依照老君养生之法，久持不懈地修养，就能身强体健，延长寿命。

药

字义：此字由‘自’、‘家’，‘水’三字组成。这个药就是内丹的元素。道家经典《玉皇心印经》中说：上药三品，神与气、精。

自、家、水者，即人体内之精液，为三品上药之源泉，故道家《丹经?悟真篇》中又说：‘人人本有长生药，只是迷途枉自抛，甘露降时天地合，黄芽生处坎离交。’药人不分贤愚，自家皆具有，只是常人因房事不慎，淫欲过度，以致‘药’源枯竭，多痍寿夭。因此，修炼家把清心寡欲、筑基、炼精，作为养生最根本的功夫。

正

字义：张道忠注：‘一，止、主、月，正者真也，一并止为正，主者注也，注月为青，青者东方之色也，五方之首，四正之初也，人能行真正不染邪曲者为仙之本也。’张道忠的这个解释，意义还比较隐晦。按此字的组成及含意，与上联的玉字相对仗。上联的玉字是明示人知身内有精、气、神三宝，固守勿失，下联的正字，它是指人外行纯一，止于正大光明，不染邪曲，以此作为修德之本。所以它有道与德、内与外的对仗意义。

‘青’，在五行为木，木为青色，在四季为春，在四方为东，属万物生气一方。又春为一岁之首，草木应春而生，枝叶青葱，隐含人循道养生，就能生机旺盛，如草木逢春。

道

字义：此字由‘人’、‘道’、‘寸’组成。‘人’指人体。‘道’指宇宙万物运行的规律。‘寸’是小的长度单位，喻‘寸心’、‘方寸’，即个人的心。整个字含有道法自然之意，就是寸心不离常理，寸步不违天道。

上联的炉字喻阴阳交会之理，而傅字则是教人修炼时要顺乎人身阴阳之道，使人常处于无邪思、无妄为的清静状态。可是一般人都因世俗影响，心神躁动，胡思妄为，精神昏瞶不清，四肢忙于非为，气血循环不轨，阴阳失去调和，心神离开生理自然之道。故此字教人要清静心神，革除邪思妄为．循道而行，返朴归真。

行

字义：此字由‘人’、‘法’、‘心’组成。‘人’还是指人体。‘法’是师法的意思。‘心’指人的心性而言。道家《清静经》云：‘人心好静而欲牵之，常能遣其欲，而心自静，澄其心，而神自清’。人心本来是清静的，然而不能保持者，是因私欲章绕。此字是教人降心止念，宁心澄虑，取法自然清静之意。修养家把此意称之为还‘本来面目’。又《阴符经》云：‘心生于物，死于物’。《定观经》云：’唯灭动心。不灭照心，但凝空心，不凝住心，有事无事，常若无心，处静处喧，其志为一’。《大洞经》云：‘静之为性，心在其中矣，动之为心，性在其中矣，心生性灭，心灭性现，如空无象，湛然圆满’。《道德经》第十九章云：‘见素抱少私寡欲’。以上讲的都是绝去私欲，养我常清之心。

修

字义：此字由‘至’、‘成’两字合成。‘至’是达到的意思，‘成’是成功的意思。整个字喻有坚持不懈的意志和决心。以上各字已说明人身精、气、神的珍贵，阴阳交会的至理，心、肾，即水、火的妙用。如能遵循自然之道，久持不懈，诚心修炼，就一定能够成功。故道教《玉皇心印经》说：‘回风混合，百日功灵’。其意就是收视返听，经百日即可见修炼之效。

益

字义：此字由‘水’、‘天’、‘井’、组成。张道忠注：‘益者添也，满也，是天井中有水也。长满不缺为湃也。这是指人口中津液如天井之水，故人口中有水即活，七日口中无水即死，若人能津液常嚥之，可得虚其心，实其腹，便是长生之根本也’。此解释基本符合老君修炼之法。所谓‘天’、‘井’、‘水’者，是指人用功到虚极静笃时，阴阳交会，心平气和，只觉口内上腭有分外香甜的津液，自然由上降下，滋润百骸。

寿

字义：此字由‘在’、‘八’、’内’三字组成。”人”指道家的所谓真身(修养家称内产婴儿)。‘内’是指人身内的精，气、神就凝聚成一种结晶物。放道教《丹经?参同契》说金丹长成以后的形态是。类如鸡子，黑白相扶，纵广一寸，以为始初，四肢五脏，筋骨乃俱，弥历十月，脱出其胞，骨弱可卷，肉滑若饴’。因它类若鸡子，所以便叫丹，又因为它长成以后，和婴儿一样，所以又叫做。婴儿’。但这时的丹在人身内，还没有成熟，似妇妊娠，尚未分娩，所以是‘在’‘人’‘内’即倩字。如果人身内成就此丹，便可长寿在望。

丹

字义：此字由‘九’、‘真’组成。‘九’喻炼功长久，‘真’是真实之意。此字古字汇中虽无从考据，但含义并不怪异，如泡制中药就有‘九蒸九晒’之说。这和修炼家所说修炼功成时，‘九转成丹’，大意相同。所以道教《丹经》中说‘三千功满’。所谓‘三千’就是三千天，将近九年。这里的‘九’，不能理解为绝对的九次或九年，确切地说，‘九’就是‘久’的谐音，隐喻长久不断修炼。比如炼金，次数愈多，纯度愈高。‘炼丹’也必须是久修久炼，真丹才能炼就。

人们知道，道家的养生修炼，是为了清心寡欲，凝神静虑，保持血气调和，从而达到防病祛病，使生命延长到应有极度，避免夭寿的目的。道家把养生修炼叫做‘炼丹’。丹有内外之分。简言之，内丹就是自身的修炼，外丹就是经过提炼的药物，服之可以保健。但最根本最重要的是自身的修炼。用科学的语言说，自身的修炼是延年益寿的内因，是根据；服用保健药物是延年益寿的外因，是条件。外因通过内因而起作用。故道家把自身的修炼放在养生的第一位。

这幅联语概括了道家养生进行自身修炼的基本内容。上联：‘玉炉烧炼延年药’，意思就是，‘延年药’这个对于人来说最宝贵的东西，不须外求，自身就有原料，就有最好韵冶炼炉，可以烧炼出来。意义既深刻又易懂，一语道破了道家修炼的奥秘。下联：‘正道行修益寿丹’。‘益寿丹’与上联的‘延年药’意思基本相同。‘道’是方法，也可作‘规律’解。 ‘正’是区别词，与。邪’对立。‘正道’就是正常的方法或固有的规律。“行修’含有下苦功夫修炼的意思。这一联的意义，就是按正常的方法下苦功夫修炼，就能炼就益寿的真丹来。这里还须指出，上联的‘烧炼’、下联的‘行修’是这幅联语的关键所在，必须理解其重要意义。养生的道理纵有千条万条，但炼功深浅程度全在自己，因之取得的结果也是各不相同的。

文章：任法融
来源：北京白云观